Woord 061

toom




" De Sint Joris-legende wordt onder andere verteld door Jacobus de Voragine in zijn Latijnse Legenda Aurea (ca. 1270). Een stad in Libië wordt geterroriseerd door een draak en de bewoners kunnen het dier slechts in toom houden door voortdurend dieren en mensen aan hem te offeren. Op een dag moet ook de dochter van de koning aan het offer geloven. Bij de offerplaats redt de nobele ridder Joris de prinses echter van een wisse dood."

Vindplaats: Drakendoder bij Lexicon Lemma op Verhalenbank.nl
Woorduitleg: toom: teugel, leidsel/troep dieren; broedsel; worp...

Woord 060

tanken





" Dat toeval speelt in het verhaal zo'n belangrijke rol dat het een motief is. Ik zal een aantal voorbeelden geven. Omdat ze niet overnachten in Dijon (dat was handiger geweest omdat die plaats op de meest logische route naar het zuiden ligt, maar in Nuits St. Georges, komen ze langs het Total tankstation. Bovendien was het niet echt nodig om bij het Total station te tanken. De benzine was nog lang niet op, en het volgende tankstation was slechts 49 kilometer verder. Als Saskia en Rex meteen na het tanken waren doorgereden, wat Rex eigenlijk het liefste wilde, had Saskia Lemorne nooit ontmoet. Als Rex een andere naam had gehad, bijvoorbeeld Lex, had Saskia nooit naar de sleutelhanger van Lemorne gekeken."

Vindplaats: Uittreksel Het Gouden Ei op Scholierennet
Woorduitleg: Tanken: (benzine, brandstof) innemen

Woord 059

tolerantie



" Het publieke debat over de islam is in volle hevigheid losgebarsten. Is Nederland, behalve de politieke correctheid, ook de tolerantie voorbij? Of kenmerkt het debat over de islam zich juist door een verfrissende openheid?"

Vindplaats: De erfenis van Fortuyn - Hans Wansink bij Meulenhoff

Woorduitleg: verdraagzaamheid/meegaandheid om het verzet te ontkrachten/ongevoeligheid/resistentie

Woord 058

draven





" De slijtage van het lichaam is ingrijpend voor een heleboel dingen heb ik dat proces in veel van mijn werk opgenomen. De realiteit. Je moet de vijand, de dood in het gezicht durven zien. Ik maak wel lange wandelingen en na even draven houd ik het hoofd omlaag zodat het bloed naar de hersencellen vloeit. Dat doe ik voor mijn geest, voor mijn schrijven. Maar vroeger liep ik verend van gezondheid straat, als ik uit een bioscoop kwam ener waren agressief kijkende lieden dan dacht ik: kom op. Nu denk ik: weg wezen, straks slaan ze je eerst oog uit."


Vindplaats: "Ik ben een angstgenie..." (Bibeb in gesprek met Willem Brakman, 1981)
Woorduitleg: in draf gaan...

Woord 057

paasbest





"Als Machiavelli in de boeken duikt, kleedt hij zich dus op zijn paasbest omdat hij bezoek ontvangt, en niet het geringste. Lezen is een intieme ontmoeting tussen liefhebbers, maar ook een rituele manifestatie waardoor men zich onttrekt aan het profane leven, aan de gesel van de dagelijkse informatiestroom, aan alle zorgen en woelingen van de wereld. En de bezoekers die de lezer ontvangt zijn niet zijn tijdgenoten en evenmin vertegenwoordigers van andere tijdperken. Ze behoren tot geen enkel tijdperk."

Vindplaats: Tolerantie: de laatste tiran?
De Groene Amsterdammer van 2/12/1998
Woorduitleg: zo best als best maar zijn kan...

Woord 057 - paasbest - Zo 27/03/2005

Woord 056

schop





"Een verhaal vol grandeur én verval.
Sint Petersburg maakt zich op voor de viering van het 300-jarig bestaan van de stad in 2003. Voor die gelegenheid worden alle gebouwen in de stad opgepoetst. Veel staat daarom in de steigers, zo ook het Stroganoff Paleis, dat werd ontworpen in 1753 door Francesco Bartolomeo Rastrelli. Bij dit paleis volstond geen opknapbeurt van de gevel. Het hele interieur moest op de schop. Nadat het paleis in 1917 werd genationaliseerd kreeg het voor even een bestemming als dependance van de Hermitage, maar na 1929 togen eerst de Academie voor Agriculturele Studies en later een militaire organisatie in het pand.

Vindplaats: Stroganoff bij Kunstbeeld
Woorduitleg: schop, trap met de voet/spade, zware schep/op de schop gaan: ingrijpend veranderd worden...

Woord 056 - zaterdag - Zat 26/03/2005

Woord 055

vrijdag





"Brood-droncke volck: ambigu: a) pejoratief: overmoedige volk; b) dit door Gods lichaam verzadigde volk; de eucharistie vormt een onderdeel van elke mis en kan bovendien elke dag van de week gevierd worden.
schatters van de Vis: ambigu: a) de katholieken werden als kenners van vis beschouwd omdat zij op vrijdag, de dag van het sterven van Jezus, dienden te vasten. Ze mochten dan geen vlees eten, maar wel vis. b) het vissymbool, Grieks ‘ichtus’ was voor de eerste christenen het geheime herkenningsteken."

Vindplaats: 16 Claes seijde tegens Trijn, wat doe je weer te Mis(1642)
Woorduitleg: vrijdag, een dag in de week

Woord 054

borstkas





" Tips voor de voorbereiding en de opwarming:
- Zorg dat je goed in je vel zit door goed uitgerust te zijn en kleding aan te trekken waar je je prettig in voelt.
- Houd jezelf voor dat de ergste zenuwen vrijwel altijd snel na het begin van je presentatie zullen wegebben.
- Realiseer je dat eventuele stress niet zichtbaar hoeft te zijn voor het publiek.
- Check je notities en je hulpmiddelen.
- Zorg voor een rustige buikademhaling waarbij je borstkas zo weinig mogelijk op en neer gaat. Een dergelijke ademhaling draagt bij aan goed stemgebruik.
- Maak je gezicht los door (in afzondering!) gekke bekken te trekken.
- Zing (in afzondering!) heel hard 'We are the Champions' of een andere opbeurende hymne en wens jezelf veel succes toe."


Vindplaats: uit "Presenteren voor studenten"
Woorduitleg: geraamte om de borstholte/ribbenkast

Woord 053

huiszoeking





"Pasternak bleef de grote last van Dokter Zjivago lijdzaam dragen. Hij woonde tot aan zijn dood in Predelkino. Op 70 jarige leeftijd stierf Pasternak op 30 mei 1960 aan longkanker en een zwak hart.
Na zijn dood deed de KGB een huiszoeking bij Olga en nam aantekeningen, brieven en ander papierwerk van Pasternak mee die zij in haar bezit had. Olga en haar dochter moesten vervolgens weer naar de Goelag afreizen.
Pasternak werd in 1987 onder Gorbatsjow in ere hersteld, ook in ..."

Vindplaats: Boris Pasternak en Dokter Zjivago
Woorduitleg: huiszoeking: het doorzoeken van het huis door de politie

Woord 052

monomaan





"Het is prettig om te zorgen dat het goed gaat met je omgeving. Als je alleen maar betaald werk doet, dan word je toch een beetje monomaan ... Maar een echt eerlijke verdeling heb je niet zo snel hoor. Het is bekend dat ook in stellen die de taken eerlijk proberen te verdelen toch het 'overzicht houden' vooral op de vrouw neerkomt. In de gaten houden wanneer de was moet worden gedaan, of weten wanneer hun eigen moeder jarig is, dat schijnt voor mannen erg moeilijk te zijn ..."

Vindplaats: Grenzeloos, radicaal en links blad.
Woorduitleg: Monomaan: lijdend aan monomanie (het ziekelijk beheerst worden door één neiging)

Woord 051

kalk




"Maar vergeet niet dat veel zure stoffen gebufferd zijn door de spaarzame kalk die we in de bossen hadden. Die kalk is er nu niet meer. Het is bekend dat koolmezen op het Nationaal Park de Hoge Veluwe problemen hebben om kalk aan te maken voor hun eieren. Dus wordt er kalk bijgevoerd. Het is ook bekend dat de bronnen in Beek metalen ophoesten. Die metalen zaten vroeger gebonden in de bodem, maar worden nu, door de zuurgraad, mobiel. Voor ijzer is het niet zo erg. Voor aluminium of kwik is het wel een probleem. Wat ook bekend is..."

Vindplaats: Ergens op milieudefensie.
Woorduitleg: een calciumverbinding/kalkgesteente
(Woord 051 - kalk - Ma 21/03/2005)

Woord 050

tweederangsburger





"Wees goed voor de vreemdeling in uw midden!

- Ben ik gastvrij voor de immigranten en vluchtelingen in mijn omgeving?
- Respecteer ik hun overtuiging?
- Ben ik racistisch in mijn woorden en daden?
- Beschouw ik de vreemdeling als mijn evenmens of als een tweederangsburger?
- Maak ik mij schuldig aan religieus fanatisme en minacht ik andere godsdiensten?"

Vindplaats: Gewetensonderzoek en het wezen van de biecht
Woorduitleg: burger die achteruit geschoven wordt

Woord 049

maan





"Caligula: Het was moeilijk te vinden.
Helicon: Wat dan?
Caligula: Wat ik wilde.
Helicon: En wat wilde je?
Caligula: De maan.
Helicon: Wat?
Caligula: Ik wilde de maan.
Helicon: Ach, zo. Om wat te doen?
Caligula: Wel! Het is één van die dingen die ik niet heb."
(Albert Camus)


Vindplaats: "Stem niet voor mij" by Dirk Tuypens
Woorduitleg: sateliet, bijplaneet

Woord 048

implosie




"De weg naar de informatieimplosie... De taak van de staatsmedia (vrt) is éénvoudig. Biedt zoveel mogelijk mensen informatie/media aan. Helaas vergeten ze dat technologie ook een fundamentele uitsluitingskeuze kan hebben.Dwz zeggen dat de VRT ook niet op technologische basis mag uitsluiten. Toch..."

Vindplaats: De weg naar de informatieimplosie op www.filosofie.be
Woorduitleg: "ineenklapping van een ruimte"

Woord 047

formica




"Neef Gaston sprak dialect. Een dialect dat ik uitstekend begreep, maar toen hij me daar boven dat gebarsten formica uiteenzette waarom mijn vader zich zo bezopen gedroeg, deed hij extra zijn best. Zijn exacte woorden, zijn barbarismen ben ik nagenoeg vergeten. Ik heb zijn relaas herschreven. En afgezien van een paar uitdrukkingen, fragmenten die in mijn hoofd zijn blijven hangen, ben ik vergeten hoe plastisch die taal was, die taal die voor Gaston de enige echte was, waarin zijn woorden niet de schaduw van de dingen en de onmenselijke momenten waren, maar waarin hij me zijn leven openbaarde en me nederig alles aanbood wat hij aan gruwelijke, verwoeste, bloedige, wrede tuinen van de herinnering voorhanden had."

Vindplaats: 'De tuinen van de herinnering' - Michel Quint
("Effroyables jardins de Michel Quint: "Un diamant qui réchauffe le cœur"- Stichting Ons Erfdeel)
Woorduitleg: een harde kunsthars...

Woord 046

wraakengel





"Hier komen we bij een heet hangijzer en misschien wel bij de kern van het strafrecht, want het is een monster met twee gezichten. Aan de ene kant kijkt de wraakengel en naar de andere kant ziet de beschermengel. En het ligt er maar net aan welke kant je staat in wiens ogen je staart."

Vindplaats: Ergens op het Gesprek van de dag-forum

Woorduitleg: Iets in de richting van 'engel der wrake'

Woord 045

ledigheid






Nimmer moet ik ledig wezen;

Alles doen met lust en vlijt.
Bidden, leren, schrijven, lezen,

Spelen, werken heeft zijn tijd.
Moeder lief ’t kan ook niet velen,

Dat de tijd verwaarloosd wordt.
Lui zijn, zegt ze, is tijd te stelen,

En ons leven is zo kort!

Hieronymus van Aphen



Vindplaats: De ledigheid van Hieronymus van Alphen
Woorduitleg: leegheid/niks omvattend/Zie ook oorkussen

Woord 044

scribent




"Wanneer een scribent in het scriptorium handschriften kopieerde, nam hij tezelfdertijd de rol van een priester aan, daar het produceren van boeken letterlijk als Godsdienst werd aanzien. Hij, zo lazen we bij Cassiodorus, verspreidde Gods gedachten (Domini praecepta disseminent), gaf de doden zielenheil (salutem mortalibus tamen) en bestreed bovendien de Duivel (contra diaboli subreptiones illicatas pugnare)."

Vindplaats: Het scriptorium: een reconstructie
Woorduitleg: schrijver (eerder minachtend)

Woord 043

narrativiteit





"Toegegeven, Murray stelt zich niet tot doel om zich de 'hoge' literatuur van de toekomst voor te stellen, het gaat haar niet om de narrativiteit in avantgardekunst, het gaat haar om narrativiteit in populaire, een breed publiek aansprekende cyberverhalen, van soap tot tamagotchi. Ze is wat dat betreft heel wat realistischer dan het cohort door poststructuralisme, deconstructie, psychoanalyse en rhizomisme geinfecteerde theoretici. Als realistisch verhaal is Murray’s schets van de interactieve literatuur overtuigend. Maar als het aan haar ligt zal er niet veel veranderen in de wereld."


Vindplaats: "Tofts versus Murray" twee visies op de toekomst van de elektronische literatuur van Arie Altena
Woorduitleg: het verhalende

Woord 042

cryptisch




"Bedenk dat er twee soorten hagedissen zijn: zij die proberen te ontsnappen en zij die dat NIET proberen. Dat klinkt misschien wat cryptisch, maar ik zal twee voorbeelden geven. Mijn tuin meet nu ruim 135 vierkante meter en wordt bevolkt door één mannetje en vier wijfjes smaragdhagedissen..."



Vindplaats: Tuinterrarium of terrariumtuin? op tomaatnet.nl
Woorduitleg: met verborgen betekenis/duister/raadselachtig

Woord 041

versus




"RSS versus ATOM"

Vindplaats: Bij Xiffy
Woorduitleg: tegen(over)/contra

Woord 040

blad





"Want wat zeggen die benamingen nu eigenlijk? Neem het woord 'blad', een willekeurige verzameling van klanken die verwijst naar ontelbare veelvormige entiteiten in de natuur. Het gebruik van dit woord wekt de illusie dat behalve de fysieke bladeren, ook zoiets als een oerblad zou bestaan waarvan alle andere bladeren zijn afgeleid. In werkelijkheid heeft elk individueel exemplaar zijn eigen kleur, vorm en structuur. Geen enkel blad is aan een ander blad gelijk. Daarom kunnen we..."

Vindplaats: "De dingen zijn zo omdat we ze zo noemen" op woordenwisseling.com
("Waarvan men niet spreken kan, daarover moet men dichten. De ontdekking van het poëtisch wereldbeeld.")
Woorduitleg: schijfvormig plantorgaan/stuk, vel papier/plat en breed voorwerp

Woord 039

schuldvraag





" Het drama situeert zich op diverse niveaus: aan de oppervlakte wordt het verhaal verteld van een stuklopende relatie, daaronder zindert de schuldvraag, waarop het antwoord allesbehalve eenvoudig blijkt te zijn, en wie nóg dieper graaft, komt uit bij de rol van de leugen en het bedrog in onze samenleving en bij de functie van 'sociale onwaarheden' die mensen dagelijks hanteren."

Vindplaats: De droomexpress - toneelspel van Koen Vermeiren
Woorduitleg: vraag naar (de) schuld

Woord 038

kopschuw




" Die Noble bazuint nu rond dat hij ruzie met mij heeft, maar die man heeft nog nooit contact met mij gezocht. Van zulke laster wordt een mens kopschuw."


Vindplaats: Uit een interview met Willem Frederik Hermans
Woorduitleg: schichtig, angstig, argwanend

Woord 037

referaat




" In een boeiend referaat (42) toont Lotte Hellinga aan dat de bibliofilie bedreven door Karel de Stoute en zijn echtgenote Margaretha van York en door de broer van deze laatste, Edward IV van Engeland, een wezenlijke invloed heeft gehad op William Caxton toen hij als eerste in Engeland boeken begon te drukken. Verder..."


Vindplaats: Kroniek 1981-1982 bij de Vlaamse Werkgroep Boekgeschiedenis
Woorduitleg: verslag; deskundige (inleidende) voordracht

Woord 036

buitenstaander




"In Bestaan als verleiding, de vertaling van La tentation d'exister (1956), vormt Cioran in een reeks beschouwingen zijn levensfilosofie van de banneling, de eeuwige buitenstaander. De verscheurdheid van zijn eigen ballingschap, heen en weer slingerend tussen depressie en extase, tussen razernij en berusting, tussen spleen en ideaal, tracht hij te bezweren in een zoektocht naar de mystiek. De mystieke ervaring, verheven boven tijd en geschiedenis, beschouwt Cioran als het hoogste dat de mens kan bereiken."

Vindplaats: "Bestaan als verleiding"
Woorduitleg: iemand die er niets mee te maken heeft/ondeskundige

Woord 035

trawant


"Smalle kronkelende straatjes, houten huizen, Severoceske museum, glas- en textielindustrie. De villa van Henlein, Hitlers trawant. Frydland in het vulkanisch heuvellandschap Jizerske Hory ligt op het drielandenpunt."

Vindplaats: Voormalig Tsjechoslovakije 1991 bij Patrik Pectoor
Woorduitleg: handlanger, medestander

Woord 034

spier



"Voorkom echter dat je te krachtig veert, want dan kun je de spier verrekken in plaats van rekken..."


Vindplaats: Introductie stretchen bij Loopwereld.
Woorduitleg: lang, vezelig orgaan dat door (ont)spanning het lichaam doet bewegen

Woord 033

dreigbrief








"Naïma Amzil, werkneemster bij het visdelicatessenbedrijf Remmery NV in Ledegem, heeft gisteren ontslag genomen. Zaakvoerder Rik Van Nieuwenhuyse kreeg gisternamiddag een dreigbrief waarin ermee gedreigd werd, zijn producten met kwik te saboteren'. Bij de dreigbrief zaten ook twee kogels. De zevende dreigbrief werd de werkneemster te veel."

Vindplaats: Nieuwsblad, Do 3/3/2005: Zevende brief teveel voor Naïma
Woorduitleg: brief waarin onder bedreiging iets geëist wordt...

Woord 032

kriegel







Ik werd kriegel, omdat Marie Vasalis ná haar dood nog tot een soort hype wordt gemaakt. Als er al één is die zelf geen hype zou willen zijn is dat de dichteres zelf. Rustig, bescheiden, teruggetrokken en op het laatst van haar leven heel intens bezig met het ondergaan en de acceptatie van de naderende dood, waarmee ze ons een leerzame les naliet in alle schoonheid van haar poëzie

Vindplaats: Vasalis bij Hernehim
Woorduitleg: kriegel: kregel/korzelig

Woord 031

polyester





"Op zaterdag 18 september 2004 wordt het kunstwerk Animaris Rhinoceros Transport geplaatst. Het kunstobject is enorm en kan door de wind voortbewogen worden. Om 11 uur zullen jongeren met het kunstwerk gaan lopen, waarna het omstreeks 15:00 uur op de Albardagracht op een sokkel zal worden geplaatst. De Animaris Rhinoceros Transport is een beestensoort met een geraamte van staal en een huid van polyester. Er lijkt een dikke laag zand op te zitten. Hij weegt 2,8 ton, maar kan door één man in beweging gebracht worden. Hij is vier meter zeventig hoog. Vanwege die hoogte vangt hij genoeg wind om in beweging te komen. Hij is nog niet helemaal klaar. Het bewegende binnenframe (staal 1,6 ton) in te zien op www.strandbeest.com De huid van polyester wordt op dit moment aangebracht."

Vindplaats: Kunstwerk van Theo Janssen
Woorduitleg: polyester = esterpolymeer/kunsthars