Woord 437

uitspraak

Hoe kom ik nu tot die uitspraak dat poëzie als genre de culturele vorm is, voor zowel dichters als lezers, voor het exploreren van het innerlijk? Ontleen ik die gedachte aan de aloude genre-definitie, dat er in poëzie thematisch gezien altijd van een gevoelsuitstorting sprake zou zijn? Nee. Graag wil ik U ter inleiding op mijn beschouwing over de culturele functie van het poëtische deelgenoot maken van een discussie binnen de literatuurwetenschap over de vraag hoe men tekstgenres nu eigenlijk precies van elkaar kan onderscheiden. 1 De oude driedeling is die tussen epiek, dramatiek en lyriek, waarbij de epiek heldhaftige thema's zou moeten behandelen, dramatiek over conflictsituaties zou moeten gaan en lyriek zich thematisch tot de gevoelsuitstorting zou beperken. Deze indeling is al eeuwenlang volstrekt ongeschikt voor het onderscheiden van verschillende genres. Epiek bestaat nauwelijks meer: we spreken nu van verhalende of narratieve teksten, waarbinnen de heldhaftige teksten een verwaarloosbare minderheid zijn geworden. Dramatische of toneelteksten behoeven lang niet altijd conflictsituaties te behandelen. Die thematiek was gebonden aan de klassieke tragedie, maar niet aan het moderne toneel. Poëzie is ook lang niet altijd een gevoelsuitstorting: denk maar aan het gedichtje van Hanny Michaelis. 2

*Maaike Meijer, neerlandica, is sinds 1984 verbonden aan de Universiteit van Utrecht. Sinds 1989 is zij daar Universitair Hoofddocent bij de Vakgroep Vrouwenstudies Letteren.
1De nu volgende weergave van deze discussie is ontleend aan het recente leerboek poëzie analyse Op poëtische wijze van Van Alphen, Duyvendak, Peperkamp en Meijer (1996:8-39).
2Geciteerd uit Komrij (1980: 817)

Vindplaats: Poëzie en de cultuur van het innerlijk
Dr. Maaike Meijer bij Dbnl

Woord 436

netwerkmetafoor

De netwerkmetafoor is bijzonder krachtig. Ze houdt de belofte in van een oneindige verzameling plaatsen die allemaal met elkaar verbonden zijn, een belofte die zowel refereert aan technische ontwikkelingen als het internet, als aan allerlei vage filosofische stromingen die we met New Age kunnen aanduiden. De metafoor geeft aanleiding tot bijzonder open structuren, waarin teksten uiteindelijk nooit tot afronding komen.

Vindplaats: De netwerkmetafoor bij Perk

Woord 435

harnas


Van jongs af aan hield ik van de wind en van de sterren, twee uitgesproken onbetrouwbare instanties van ‘s mensen bestaan op de aarde, deze blauwe plek in een heelal. Toen al lag het dichterschap op de loer. De mensen deelde ik in drie categorieën in. Ten eerste had je de oude jongens. Hun das liep in de pas, hun jeans was hun harnas. Vaak flikkerde hun trouwring vervaarlijk. Ten tweede waren er de meisjes die voor vrouw leerden. Ze waren oud van nagellak en wapenrok, constant in oorlog met de mode. Vaak zaten die aan hun trouwring te frunniken. De derde categorie bestond uit een hopeloos aantal nog oudere mensen. Over die gerimpelden en gekrompenen der aarde wenste ik niet na te denken, met uitzondering van mijn eigen krimpvrije oma’s en opa’s, waarvan ik er geruime tijd vier bezat. Kathedraaltjes van ouderdom. Ik harkte alle zeer ouden van veel dagen samen in een verdomhoekje van het Museum voor Oudheidkunde. Baby’s, ukken, peuters en kleuters, alle kindervlees kortom, ondergingen een analoog lot, want ik vond dat die op oude mensen leken. Ja, ik was een zeer gesloten kereltje. Wind en sterren, weet je wel.
Vindplaats: Satisfaction, Skynet-Blog van Joris Denoo – 16/03/2006

Woord 434

loop


Ik wil echt niks afdoen aan de prestatie van Tom Van Hooste, chapeau Tom, echt. Maar natuurlijk heeft Tom Van Hooste het parcoursrecord van 'Dwars Door Brugge' gebroken. Jaar na jaar wordt de afstand kleiner, iedere keer door verfijnde kunstgrepen verkregen. Nu was het min of meer uit noodzaak. Er waren werken in de Academiestraat tot aan de Vlamingstraat. Daarom werd waarschijnlijk geopteerd voor een korter stukje via de Langerei en Spinolarei. Maar daardoor werd deze loop dit jaar opnieuw korter gemaakt. Toch blijft de organisatie zich graag houden aan die 15 km afstand terwijl 'Dwars Door Brugge' anno 2006 met veel moeite 13 tot een kleine 14 kilometer lang geworden is.
Nog zo iets waar de organisatie zich jaar na jaar aan vastklampt. Elk jaar verkondigen zij dat er vijf tot meer dan vijfduizend deelnemers zijn. Hebt u het nieuws ook al gehoord of gelezen? Dit jaar is het weer van dattem! Tot men de officiële startlijsten in handen krijgt. Een goeie drieduizend. Dat is het cijfer. Niks meer, niks minder.

Vindplaats: Bruggeblog – 7/5/2006

Woord 433

kunstwerk


Wat is er zo mis aan drieduizend deelnemers?
Volgende lachwekkend feit. Natuurlijk werd niet over de Conzettbrug gelopen. Deze foto werd genomen tijdens de wedstrijd. Stelt u zich voor. Tientallen lopers die zich tegelijk over dit 'kunstwerk' zouden wagen. Dat garandeert zeker problemen. Iedere loper die de ronde van de Vesten al eens gemaakt heeft en deze Conzettbrug in zijn parcours opnam wéét dat deze brug bij ELKE PAS doorzakt. Stelt u zich enkele tientallen lopers tegelijk voor op dit magnifieke roestige kunstwerk? Inderdaad: dat wordt zwemmen. Daarom mag Dwars door Brugge nooit ofte nimmer zijn parcours met nog een klein kilometertje inkrimpen! Zeg dat Bruggeblog het gezegd heeft!

Vindplaats: Bruggeblog over “Dwars door Brugge 2006”

Woord 432

kievit

Kievit
Herkenning: L 31 cm. Kieviten zijn in de lucht ware stuntvliegers, die behendig in bochtige vluchten over hun territorium vliegen en daarbij regelmatig buitelingen maken en zelfs over de kop gaan. De meest acrobatische mannetjes blijken voor de vrouwtjes het aantrekkelijkst. Het komt bij Kieviten regelmatig voor dat een mannetje twee of meer vrouwtjes heeft. Uit een onderzaoek in Noorwegen bleek dat dit het meest voorkomt bij de mannetjes die tijdens de balsvluchten de meest steile duikvluchten konden maken. Deze mannetjes bleken bovendien ook de meest voedselrijke territoria op de onderzochte percelen te bezetten.

Vindplaats: IVN Vecht & Plassengebied - Kennis der Natuur

Woord 431

prijsbeest


KONING BOUSSOUFA I

Voetballers en supporters waren het gisteravond in Knokke roerend eens: Mbark Boussoufa is de beste. De balartiest van AA Gent werd met een verpletterende voorsprong tot Profvoetballer van het Jaar uitgeroepen. Ook in onze 12de Man-trofee, toegekend door de lezers van Het Nieuwsblad, liet hij de concurrentie ver achter zich. Net als Kompany vorig jaar ging het prijsbeest van de avond met drie titels lopen, want Boussoufa werd ook nog een keer tot Jonge Voetballer van het Jaar gekroond.

Vindplaats: Sportwereld – Maandag 8 mei 2006

Woord 430

krapte


Krapte op Poolse arbeidsmarkt dreigt

(tijd) - 40 procent van de Poolse ondernemers heeft problemen om vacatures in te vullen. De lonen zijn afgelopen jaar met ruim 5 procent gestegen. De Poolse economie ondervindt steeds meer hinder van de massale arbeidsmigratie naar West-Europa

Vindplaats: De Tijd (vernieuwd) – maandag 8/5/2006

Woord 429

knoert

We kwamen eergisteren wel thuis met goed, en voorspelbaar nieuws: het goede nieuws is dat de Red Hot Chili Peppers opnieuw een stevige knoert van een rockplaat zullen uitbrengen, een die bovendien hardleers genoeg klinkt om hun hoge plaats op Werchter helemaal te rechtvaardigen. Het voorspelbare nieuws is dat Stadium Arcadium ook weer echt niet in de buurt komt van hun magnum opus BloodSugarSexMagik. De single bleek gelijk het allerbeste nummer dat we te horen kregen: Anthony Kiedis zingt - nog nooit zo krachtig trouwens - in 'Dani California' over een funky gitaarpartij van John Frusciante heen. Maandagmiddag krijg je die nieuwste single voor het eerst te horen op Studio Brussel (om 14 uur): een geweldig aanstekelijke song die het zowel van brute kracht moet hebben als van een refrein dat zich met venijnige klauwtjes vasthaakt in je trommelvlies.

Vindplaats: de Morgen over ‘Stadium Arcadium’ van the Red Hot Chili Peppers

Woord 428

bode

Iris Griekse godin van de regenboog.
'Bron van het water van boven'
Een van haar bijnamen is Podenemus (met voeten snel als de wind). Ook wordt ze de hemelse Iris genoemd. Ze is de dochter van de titaan Thaumas en de oceanide Electra; haar eega is Zephyrus, de westenwind; haar kinderen zijn de liefdesgod Eros en Pothos. Ze is bode der goden, vooral van Hera. Iris wordt afgebeeld met gouden vleugels en brengt de overleden vrouwen naar de hemel. Ze knipt de levensdraad door van stervende vrouwen. Zo knipte ze een lok van het haar van de stervende koningin Dido, om de weg voor haar ziel vrij te maken. Op een Attische vaas is ze rennend afgebeeld, terwijl ze met haar handen haar rok ophoudt.

Vindplaats: Regenbooggodin - website Iris Van de casteele

Woord 427

deugd

Hoi allemaal, ...Vandaag zware dag geweest, bus op, vliegtuig in, bus op, wachten wachten....
pfff daarnet nog een uurke kunnen losrijden en dat deed wel deugd. Hier in
Hong Kong is het tropisch, plakkerig warm veel meer als in Shanghai, ook
veel meer wolken, donkere wolken. Misschien morgen wat regen....
Voor de rest is alles goed hier, t eten is wel wat wennen vooral 's morgens.
Warm eten als ontbijt....
Allé nu weten jullie toch iets meer.
Groeten
Geert"

Vindplaats: Laatste nieuws - Website Geert Steurs

Woord 426

platteland

Ziek van Wenen. Het flaneren dat me in Berlijn zo beviel lijkt hier niet op zijn plaats. Ik honger naar de rust van het platteland. De ongecompliceerde eerlijkheid van haar bewoners zou me goed doen na de konkelende slangenkuil van Wenen. Ik heb besloten morgen de stad te verlaten en naar Hüttendorf te gaan; een dorpje niet ver van hier waarover de meeste Weners met afschuw spreken. Toen ik het Kraus vertelde schold hij me uit voor proviciaal en wees hij me resoluut de deur. Ik zal mijn abonnement op zijn tijdschrift opzeggen. (PW 1926 - blz 231)

Vindplaats: Perk en Wittgenstein

Woord 425

plichtsbesef


Voor Kant was niet het gevolg van ons handelen belangrijk. Het gaat erom dat je een goede bedoeling hebt. Een handeling is pas dan ethisch goed als zij geschiedt uit plichtsbesef. Daarmee bedoelt Kant dat jouw instelling behoort te zijn bewust goed te doen. Kant onderscheidt twee vormen van handelen; handelen uit neiging en handelen uit plichtsbesef. Kant vond respect voor je medemens enorm belangrijk. De ander is ook een mens met behoeften en wensen. We moeten de ander de ruimte geven om zijn doelen na te streven.

Vindplaats: Ethiek van Kant – Immanuel Kant bij Wikipedia

Woord 424

maalstroom

Ulysses is een telg uit een trots geslacht van veehandelaren. Als hij op een dag besluit dat alleen toch maar alleen is, en zijn oog valt op de plompe en op het eerste gezicht dienstbare Rosa, is de keuze snel gemaakt. Na de geboorte van de tweeling Sole en Annina verandert ze echter in een knappe vrouw die met de dag dromeriger wordt. De tijden veranderen in Europa, In Italië, en dus ook in Colle. De kinderen van Meester en van Ulysses worden meegesleept in een maalstroom van gebeurtenissen, en uiteindelijk herinnert Annina zich haar leven als een droom. Gedroomde tijd is een ware saga à la 100 jaar eenzaamheid, een familie epos in Toscane waarin twee families die wat levensopvatting betreft elkaars tegenpolen zijn maar wier levens gaandeweg met elkaar vervlochten raken, zich staande moeten houden in een roerige eeuw van industriële revolutie, Spaanse griep en twee wereldoorlogen. Hun persoonlijke belevenissen en menselijk lot vormen samen een prachtige fresco, een verhaal over een gedroomde tijd.

Vindplaats: Over: Ugo Riccarelli – Gedroomde tijd

Woord 423

roofridders

Toscane. Een literaire ontdekkingsreis is een ticket voor een van de mooiste imaginaire reizen. Een uitstekende wegwijzer ook voor ter plaatse. De literaire trip zigzagt van de Tyrrheense kust naar de bergachtige Casentino, tussen Florence en Pisa, door vruchtbare valleien en over heuvels waar de wind de cipressen geselt. Onderweg proeven we de Middeleeuwen en de Renaissance in fresco's en beeldhouwwerk, op piazza's en tussen kloosterruïnes. We ontmoeten heiligen en roofridders, mannen met mythische allures en heerlijke vrouwen.

Vindplaats: De bloemlezing bij Patrick Lateur

Woord 422

bijt

De laatste jaren verdwijnen de literaire manuscriptenwedstrijden. Ze worden vervangen door competities tussen en bekroningen van reeds gepubliceerde werken. Dit is het geval voor o.a. de (nu 3-jaarlijkse) Guido-Gezelleprijs Brugge en de Fondsprijzen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde Gent.Wat betekent dit? Dat de 'ons-kent-ons'-schare gegadigden zichzelf nog meer beschermt tegen vreemde eenden in de bijt en ongewenste, onverwachte laureaten. Weg met die anonieme manuscripten, ook al barsten die van de kwaliteit. Men wenst op veilig te spelen en alleen nog de bekende cenakelvriendjes te bekronen. Soms krikt een jury zichzelf en haar 'Prijs' zelfs op door een heel bekend schrijver (andermaal) te bekronen. Altijd prijs! Zo sudderen overigens ook de vetpotten van de letterkundige subsidies. Pottenkijkers zijn ongewenst. Het gild der pennenridders duldt alleen zichzelf.

Joris Denoo op Satisfaction

Woord 421

uiting

Tijdens de Eerste Wereldoorlog maakte Henriette kennis met de internationale gerichtheid van veel Russische revolutionairen die tegengesteld was aan de door haar verafschuwde nationale gerichtheid van de meeste Westerse sociaal-democraten. Groot was haar bewondering voor Leo Trotski, met wie ze in deze periode veel standpunten deelde. Toen in 1917 in Rusland de Februarirevolutie uitbrak, kreeg Henriette ook steeds meer waardering voor de bolsjewiki. Zij waren degenen die naar vrede streefden en steun aan de oorlog weigerden.
In november 1917 brak daadwerkelijk in Rusland de 'proletarische' revolutie uit. Opnieuw werd Henriette bijna manisch. Er gebeurden nu prachtige dingen in (Sovjet)-Rusland: de positie van vrouwen, kinderen en arbeiders verbeterde, aan onderwijs werd veel aandacht besteed en misdadigers werden als gewone mensen gezien die opnieuw een kans dienden te krijgen. Er leken zelfs 'nieuwe mensen' te ontstaan. Zo waren er de 'Soebbotniki', mensen die in hun vrije tijd op zaterdag vrijwillig voor de gemeenschap werkten. Dat alles was een uiting van wat Henriette altijd onder communisme verstaan had: een wereld van liefde, broederschap en eenheid.

Vindplaats: Emma Binnendijk in haar doctoraalscriptie “Tussen droom en werkelijkheid” - Conclusie